İnsan gözü 400 nm ile 760 nm arasında dalga boylarına sahip ışıkları görür. Dalga boyu küçüldükçe mavimsi, dalga boyu büyüdükçe kırmızımsı renkler görülür. 760 nm'nin üzerinde infrared (kızılötesi) 400 nm altında ise ultraviole (UV) yani mor ötesi radyasyon başlar. UV radyasyon güneş ışınlarının %5'ini oluşturmasına rağmen çok tehlikelidir. UV ışınları radyasyon etkisi, kızıl ötesi ışınlar ısı etkisi ile vücuda zarar verirler.
Diğer taraftan UV ışığının çoğu atmosfer tarafından emilmektedir ve çok küçük dalga boyları yeryüzüne ulaşamamaktadır. Bulutlu havalarda emilim daha da artmaktadır. UV ışığı yeryüzünden yansıtılır. Toprak ve çimen %1-5, su %3-13 arası yansıtırken kar %88'e kadar yansıma yapabilir. UV etkisi yükseklerde artar, zira filtre edecek atmosfer azlmaktadır. Dağcılarda tırnmanma sırasında, güneşin sıcaklık etkisinin azalmasına rağmen güneş yanığı olma olasılığı daha fazladır. Dağa tırmananlar ve kar kayağı yapanlar UV radyasyona en fazla maruz kalanlardır.
Özellikle son yıllarda üzerinde sıkça durulan ozon tabakasının incelmesi ile dünyaya daha fazla zararlı ışının ulaşması, insan sağlığı üzerindeki tehlikeleride artırır hale gelmiştir.
Gözün yapısındaki belli özellikler UV'ye karşı koruma sağlar. Bunlar şu şekilde sıralanmıştır.
Gözlerin yatay düzlemde yerleşmiş olması ve kemik yapısı
Burun, kaş ve yanağın koruyucu etkisi.
Göz kapaklarının fazla ışıkta kapanması.
Kornea ve lenste oldukça fazla UV emilimi olduğu için göze ulaşan UV ışınların ancak bir kısmı gözün iç kısmındaki retinaya ulaşabilmesi.
Bir çok bilimsel çalışmada güneş altında korunmasız olarak uzun süreler zaman geçirmenin göze zarar verdiği gösterilmiştir.Bazı hastalıkların gelişmesinde UV ışınının rolü olduğu bilinmektedir. Bu hastalıklar;
Makula dejenerasonu: Makula retinanın merkezinde yer alan ve bizim keskin görüşümüzü sağlayan küçük bir alandır.
Katarakt: Lensin şeffalığını kaybedip opaklaşmasına katarakt denir. Buğulanmış bir pencere camına benzetilebilir. Kornea nın herhangi bir bölgesinde küçük bir leke şeklinde görülebilir.
Kornea epitelinde hasar: Korunmasız olarak kaynak yapma yada karda uzun süre kalma sonrasında oluşur. Bu durumda kaynakçılarda ve kar sporları ile uğraşanlarda sık rastlanır ve bu duruma kar körlüğü adı verilmektedir. Bu durum oldukça ağrılı olup 8-12 saat içinde kendiliğinden iyileşir.
Piterjiyum: Genellikle kapak aralığının iç yan kısmında korneaya doğru büyüyen üçgen şeklindeki konjonktiva kıvrımıdır. Halk arasında kuş kanadı diye bilinir.
Ultraviolenin gözde oluşturabileceği hasarları azaltmak için UV' yi %95 ve üzeri süzen güneş gözlüklerin kullanılması önerilmektedir.
Güneş gözlüğünün özellikle kullanılması önerilen durumlar
Yaz mevsimi boyunca UV radyasyonu kış mevsimine göre 3 kat daha fazladır.
Özellikle deniz kıyısında ve deniz üzerinde yansıma ile UV' nin etkisi artmaktadır. Balıkçılık yada denizcilik mesleği ile uğraşanlar daha çok risk altındadır.
Fotosensitize edici ilaç kullanan vücudu güneş ışığının etkilerine karşı normale göre daha hassas hale getirir. Bu nedenle bu tür ilaçları kullanan kişiler güneşe çıkarken hem cilt yüzeylerini hem de gözlerini korumak zorundadırlar.
Bu yüzden güneş gözlüğü mutlaka kullanmalıyız, özellikle çocuklarda küçük yaşta kullandırmaya teşvik etmeliyiz. Güneş gözlüğü ile birlikte şapka kullanımıda güneşin zararlı etkilerini azaltmada önemlidir.